Αὐτή ἡ ἐνσωμάτωση, πού προκύπτει ἀπό τήν σύνδεση Ἐκκλησίας καί Εὐχαριστίας, «διαφωτίζει καί τό νόημα πού ἔχουν τά ἄλλα λειτουργήματα τῆς Ἐκκλησίας». Διαφωτίζει καί τό ἔργο τοῦ Μοναχοῦ.

Ἐν συντομίᾳ θά ἀναφέρω δύο περιπτώσεις πού σήμερα ἔχουν ἄλλη σημασία:

1) Ἀναφέρω τό λεγόμενο «λαϊκό στοιχεῖο» τῆς Ἐκκλησίας. Σήμερα θεωρεῖται ὡς λαϊκός κάθε ἕνας πού δέν ἔχει χειροτονία. Μόνο μέσα στήν θεία Εὑχαριστία μποροῦμε νά ὁρίσουμε τήν ἀληθινή ἔννοια τοῦ λαϊκοῦ. Ὁ λαϊκός στήν ἀρχαία Ἐκκλησία ἔχει τήν δική του «χειροτονία», δηλαδή τό χρῖσμα. Μετά τό βάπτισμα, πού γινόταν μέσα στήν θεία Λειτουργία, ἐχρίετο καί ἔπαιρνε τήν θέση του περιμένοντας νά μετάσχη στήν Εὐχαριστία. Αὐτό τόν ἔκανε «λαϊκό».

2) Ὁ Ἐπίσκοπος, πού εἶναι «εἰς τῦπον καί τόπον» Χριστοῦ, εἰκονίζει τόν Χριστό στήν θεία Εὐχαριστία. Δέν ἀντλεῖ ἀπό κανένα ἄλλο δίκαιο τήν ἐξουσία του. Οἱ πηγές μαρτυροῦν ὅτι εἶναι ὁ προεστώς τῆς θείας Εὐχαριστίας. Οἱ Ἐπίσκοποι, πού σήμερα στό πρώτιστο αὐτό ἔργο τους δίνουν ὑποδεέστερη σημασία καί τό ἀξίωμά τους τό ἀντιλαμβάνονται ὡς κοσμικά διοικητικό, ἐκκοσμικεύουν τήν Ἐκκλησία.

Ἐκεῖνο ὅμως πού ἐνδιαφέρει στό θέμα μας εἶναι ἡ θέση τοῦ Μοναχοῦ στήν Εὐχαριστία, δηλαδή στήν Ἐκκλησία.

Ξεφυλίζοντας τά ἀσκητικά βιβλία τῶν Πατέρων βρίσκει κανείς ποικιλία διδασκαλιῶν στα ὁποῖα φαίνεται νά ἀσχολοῦνται περισσότερο μέ τήν ἀσκητική τῆς καθάρσεως ἀπό τά πάθη ἤ τῆς ἐξασκήσεως τῆς νοερᾶς προσευχῆς. Αὐτό ἐμφανίζεται σέ τέτοιο βαθμό, ὥστε πολλοί σύγχρονοι μελετητές νά ἀποσυνδέουν τά ἀσκητικά κατορθώματα ἀπό τήν λαμπρότητα πού μεταδίδει ἡ Ἐκκλησία διά τῆς Εὐχα-ριστίας. Θεωροῦν τούς ἀσκητικούς ἀγῶνες, κυρίως τήν νοερά προσευχή, ὡς «προσδιορίσιμη μέθοδο ἀποκαταστάσεως τοῦ ἀνθρώπου στή φυσική του κατάσταση πού εἶναι ἡ θέωση. Ἡ ἀπόκτηση, λένε, τῆς νοερᾶς προσευχῆς καί μόνον, καθιστᾶ ἔγκυρα τά Μυστήρια».

Κατά τήν πατερική ἀντίληψη, ἔστω κι ἄν δέν ὑπάρχει συστηματική ἀναφορά στά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως εἴδαμε, τά προϋποθέτει. Τά Μυστήρια εἶναι ἡ ἀληθινή πηγή τῆς χάριτος πού καθιστᾶ καί τήν νοερά προσευχή καί τά ἀσκητικά κατορθώματα καί ὅλα τά ὑπόλοιπα χαρίσματα ἔγκυρα. Ὅλα αὐτά τά κατορθώματα μποροῦν νά βρεθοῦν καί νά κατορθωθοῦν καί ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία. Ἡ ὀρθόδοξη ἀσκητική, νοερά καί σωματική, συντελεῖ στήν ἐνεργοποίηση τῆς χάριτος, σύροντας τήν ἀχλύν τῆς φιλαυτίας τοῦ νοός καί ἀποτινάσσοντας τίς «τοξίνες» τοῦ σώματος. Ἡ χάρις τῶν Μυστηρίων ἐγκρύπτεται σάν τό ὡάριο ἐκεῖνο, πού ἡ χρυσαλίδα ἐναποθέτει σέ ἀπόκρυφα μέρη τῆς γῆς καί περιμένει τήν ἐπώαση τήν ἐποχή πού θά θερμάνει ὁ ἥλιος, ὅπως λέει ἕνας πατήρ τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι καί ὁ Μοναχός, πού γνωρίζει ὅτι «ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἐν ἡμῖν ἐστίν», ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί πού μετέχει ἐνσυνείδητα στήν θεία Εὐχαριστία, ὄντας φορτισμένος μέ τήν ἁγιαστική δύναμη τῶν Μυστηρίων κατά τήν ὥρα τῆς ἀσκητικῆς του ἐργασίας, δίκην ἀναζωπυρωτικοῦ ἀνέμου, τήν κρυμμένη σπίθα πού βρίσκεται ἐντός του ἀνζωπυρώνει καί τήν διαδίδει σ’ ὅλο του τό εἶναι.