Λοιπόν, ἔδω ἔχουμε προβλήματα βέβαια ὀργανώσεως θεσμῶν, ἄντε νὰ φτοιάξεις θεσμὸ μὲ τέτοιες συνθῆκες. Ἄντε νὰ φτοιάξεις Πανεπιστήμιο. Ἄντε νὰ φτοιάξεις ἕνα Ὑπουργεῖο, νὰ τὸ ὀργανώσεις. Μπαίνει ὁ ἕνας Ὑπουργός, τί εἴχαμε στὸν προηγούμενο, εἴχαμε ἀρχίσει τρῖα, τέσσερα, πέντες, ἕξι, ἑφτά ξέρω ἐγώ... τοῦ ἴδιου κόμματος, σχέδια, ἀρχίσαμε δουλειές, πέταξέτες ὅλες, ἐμεῖς ἀπ’ τὴν ἀρχὴ θὰ ξαναρχίσουμε. Κάθετε δυὸ χρόνια στὸ Ὑπουργεῖο, ξεκινάει κι αὐτός, δὲν ξέρω ἂν τὰ λέω καλά, τὰκ ἔρχεται ὁ ἄλλος τὰ δικά μας πάλι ἐμεῖς, μὲ τοὺς δικούς μας ἀνθρώπους. Πάσχουμε δηλαδὴ ἐμεῖς στὸ νὰ φτοιάξουμε ἕνα κράτος ἐκσυγχρονισμένο, μὲ τὴν ἔννοια αὔτη, νὰ δουλεύει, νὰ πατᾶς τὸ κουμπὶ καὶ νὰ δουλεύει, ἐδῶ δὲν δουλεύει τὸ κράτος ὅπως δουλεύει τὸ δυτικὸ κράτος. Ἔχουμε ὅμως ἕνα μεγάλο ὑπαρξιακὸ πλεονέκτημα, τὸ ὁποῖο δὲν πρέπει νὰ τὸ ἀφήσουμε, αὐτὸ θέλω νὰ πῶ. Ὅταν ἐμεῖς θὰ ξεκινήσουμε, καὶ ξεκινήσαμε ἤδη βέβαια καὶ ἔχουνε γίνει μεγάλα βήματα, νὰ φτοιάξουμε αὐτὸ τὸ κράτος, πιεζόμενοι ἀπὸ τὴν Εὐρώπη βέβαια γιατί εἴμαστε σήμερα μέλη τῆς Εὐρώπης. Ἔρχεται ὁ ἄλλος ἔδω καὶ ἀπαιτεῖ νὰ βρεῖ κάτι ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἔχει στὴν πατρίδα του. Θὰ ‘ρθοῦν αὔριο γιὰ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς καὶ θὰ πρέπει τὸ μετρὸ νὰ δουλεύει, τὰ ταξὶ νὰ εἶναι ἴδια μὲ τὰ ἐγγλέζικα, ὅπου ὁ ταξιτζὴς δέν σου λέει κουβέντα ποτὲ, οὔτε σὲ κοιτάει ἂν μπῆκες, καταλαβαίνει πὼς μπῆκες, καταλαβαίνει πὼς βγῆκες! Οὔτε θὰ σοῦ πεῖ τὸν πόνο τῆς ζωῆς του, οὔτε θὰ σοῦ πεῖ τὰ σχόλια του γιὰ τὴν γυναίκα του, οὔτε θὰ σοῦ πεῖ γιὰ τὴν δική σου γυναίκα νὰ τοῦ πεῖς, οὔτε τίποτα, καμμιὰ σχέση. Τὰ ξενοδοχεῖα πρέπει νὰ εἶναι... ξέρω ‘γῶ... Ὁ δυτικὸς πιέζει στὴν κατεύθυνση αὐτή. Ἕ, λοιπόν, ἐμεῖς θὰ ὑποχωρήσουμε ἀναγκαστικά, ἀλλὰ πρέπει νὰ ὑποχωρήσουμε δημιουργικά, μὲ διάλογο. Μὴ ἀφήνοντας πίσω τὴν ὑπαρξιακή μας πλευρὰ τῆς κοινωνίας, γιατί ἂν χαθεῖ αὐτὴ ἡ ὑπαρξιακὴ πλευρὰ τῆς κοινωνίας, εἶναι ἀτύχημα αὐτό. Καὶ γιὰ μᾶς, ἀλλὰ καὶ γιὰ κείνους. Γιατί κι αὐτοὶ τὸ θέλουν αὐτὸ ποὺ ἔχουμε. Ἔρχονται ἐδῶ τὰ καλοκαίρια καὶ δὲν θέλουν νὰ φύγουν. Γιατί δὲν θέλουν νὰ φύγουν; Γιατί λειτουργεῖ ἀκόμα αὐτὴ ἡ ἀνθρώπινη κατάσταση, καταλάβατε; Μπορεῖς ἀκόμα νὰ ζεῖς μιὰ ζωὴ προσωπικὰ ἀναρχική. Νὰ ἔχεις τὶς σχέσεις σου, σ’ ἀφήνουν ἀκόμα νὰ τὶς ἔχεις, νὰ ἔχεις τὸν κόσμο σου, νὰ ζεῖς τὸν κόσμος σου. Δὲν μπορεῖς νὰ ζεῖς στὸν κόσμο σου, ὅμως, εὔκολα στὴ δύση, καταλάβατε;

Ἕνα ἄλλο πράγμα τὸ ὁποῖο θὰ ζητήσουν ἀπὸ ἐμᾶς οἱ δυτικοὶ εἶναι ὁ πλήρης ἐαυτός. Τί σημαίνει αὐτό; Ὅπως σᾶς εἶπα, ὁ πλήρης ἐαυτός. Ὅπως σᾶς εἶπα, ὁ δυτικὸς γιὰ νὰ προοδεύσει ἔγινε ἄτομο καὶ ἔγινε καὶ μυαλὸ νοῦς, λόγος, διάνοια. Τὰ ἄλλα μέρη τῆς ὑπάρξεώς του ἦρθαν δεύτερα. Δηλ. τὰ συναισθήματα, ἡ σωματικότητα, ἡ σχέση μὲ τὸ φυσικὸ κόσμο, ὅλα αὐτὰ τὰ πράγματα τραυματίσθηκαν. Ἔρχετε ἐδῶ καὶ βλέπει ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν ἀκόμα σῶμα, ἂς ποῦμε, ποὺ ἔχουν ἀκόμα συναισθήματα καὶ πιστεύουν στὰ συναισθήματα. Ἔτσι; Ποὺ ἔχουν μιὰ ἀγάπη γιὰ τὸ περιβάλλον τὸ φυσικὸ, παρ’ ὅλο ποὺ μπορεῖ ἀκόμη νὰ τὸ κακοποιοῦν, ἀλλὰ καὶ ἡ κακοποίηση εἶναι ἀκόμη μιὰ μορφὴ σχέσης. Ἔτσι; Ἔχω διατρέξει σχεδὸν ὅλη τὴν Ἀγγλία, δὲν βρῆκα χῶρο νὰ παρκάρω ποτέ, στὴν ἐξοχὴ ἐννοῶ. Στὴν ἐξοχὴ δὲν βρῆκα χῶρο ποὺ νὰ μὴν ἦταν κουρεμένο τὸ χορτάρι. Πόση εἶναι ἡ Ἀγγλία; Τεράστια. Χῶρο ποὺ νὰ μὴν εἶναι κουρεμένο τὸ χορτάρι πλάϊ στὸ δρόμο καὶ νὰ ἔχει πεζούλι ὁ δρόμος ἔτσι ὥστε νὰ μὴν μπορεῖς νὰ παρκάρεις. Νὰ μὴν μπορεῖς νὰ βγεῖς ἀπὸ τὸν δρόμο σὲ μιὰ στιγμή, νὰ μὴν ἔχεις ἕναν ἀναρχικὰ προσωπικὸ χῶρο, νὰ τρυπώσεις κάπου, δὲν λέω μόνο γιὰ τὶς κάμερες, ποὺ ὑπάρχουν παντοῦ. Κάμερες, ὅ,τι κάνεις τὸ βλέπει ἡ κάμερα καὶ θὰ σοὔρθει στὸ σπίτι τό «μπουγιουρτὶ», ἔκανες ἐκεῖνο τὴν τάδε μέρα, ἐκεῖνο τὴν τάδε μέρα. Καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτό, ὁ δυτικὸς ἄνθρωπος αἰσθάνεται ἀποτελεσματικός, ὅτι ζεῖ μιὰ ἀποτελεσματικὴ ζωή, ἀλλὰ καὶ ἐγκλωβισμένος. Καὶ πρέπει, ὅπως σας εἶπα, νὰ ἐνσωματώσει αὐτοῦ τοῦ εἴδους τοὺς καταναγκασμούς, αὐτοῦ τοῦ εἴδους τὶς ἐπιταγές, τὶς ἔξωθεν, καὶ νὰ τοὺς κάνει νόμους λογικοὺς τῆς ὑπάρξεώς του. Ἔτσι; Δὲν μπορεῖ λοιπὸν κανεὶς νὰ ἀγνοήσει αὔτη τὴν πλευρὰ τοῦ πολιτισμοῦ, τὴν νοησιαρχική, ποὺ εἶναι πολὺ ἔντονη στὴ δύση. Βεβαίως, ὑπάρχουν καὶ οἱ ἀναπτύξεις τοῦ συναισθήματος. Θὰ μοῦ πεῖ κανεὶς καὶ σωστά, ὅτι ἔχουμε μεγάλη ἀνάπτυξη τῆς τέχνης στὴ δύση. Βεβαίως καὶ ἔχουμε, ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ τὰ πράγματα ἐντάσσονται πάντοτε σὲ μιὰ ὀρθολογικὴ προοπτική. Αὔτη ἡ ὀρθολογικὴ προοπτικὴ σημαίνει ὅτι χρησιμοποιοῦνται γιὰ ὁρισμένο σκοπό. Γιὰ παράδειγμα, θὰ πῶ πάλι γιὰ τὴν Ἀγγλία. Ἐὰν πᾶτε στὴν Ἀγγλία καὶ δεῖται πὼς δουλεύουν, δὲν θὰ μπορεῖτε, ὅσοι ξέρετε ἀπ’ τὸ ρόκ, οἱ νεώτεροι, νὰ προσανατολιστεῖτε καὶ νὰ καταλάβετε πῶς αὔτη ἡ χώρα παράγει ταυτόχρονα καὶ τὴν ρὸκ μουσική. Πῶς παράγεται ἡ ρὸκ μουσικὴ σὲ ἕνα περιβάλλον, ὅπως εἶναι τὸ ἀγγλικό, ὅπου ἀπολίτως καὶ ὅλα εἶναι προγραμματισμένα, τοποθετημένα, οἱ σχέσεις ὅλες εἶναι προδιεγραμμένες, οἱ νόμοι καὶ οἱ θεσμοὶ λειτουργοῦν ἄψογα, τὸ ρὸκ πῶς παράγεται; Αὐτὰ τὰ ὄντα, τὰ ὁποῖα κουρελίδικα κουνιοῦνται πάνω σκηνή, οὐρλιάζουν, σπάζουν τὶς κιθάρες καὶ τινάζονται στὸν ἀέρα. Πῶς, πῶς μποροῦν καὶ συνυπάρχουν σ’ αὐτὴν τὴν κοινωνία; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ἁπλή. Ἡ κοινωνία αὔτη, αὔτη ἡ ἄτεγκτη καὶ ὀρθολογικὴ κοινωνία χρειάζεται τὸ ρόκ, ὅπως τὸ ἀερόστατο χρειάζεται τὴν βαλβίδα μὲ τὴν ὁποία βγαίνει ὁ ἀέρας γιὰ νὰ μὴν σκάσει. Ὁ ἴδιος ὁ ὑπάλληλος, ὁ κουστουμαρισμένος, ὁ γιάπι, ποὺ θὰ πᾶς νὰ τὸν δεῖς στὸ γραφεῖο του ἀνταγωνιστικότατο, ψυχρότατο, παγερὸ μέχρι μερικὲς φορές, γιὰ μᾶς τοὺς μεσογειακοὺς, τρέλας καὶ ἀποτελεσματικὸς στὸ ἔπακρον, ποὺ αἰσθάνεσαι ὅτι θὰ σὲ συντρίψει ἅμα χρειάζεται ἢ νὰ σοῦ δώσει ὅ,τι χρειάζεσαι ἀκόμη καὶ ἂν καταστραφεῖ ὁ ἴδιος. Λοιπόν, αὐτὸς ὁ ἴδιος, πάει στὸ σπίτι του, πετάει τὰ κουστούμια καὶ τρέχει στὴν ρὸκ συναυλία καὶ χορεύει σὰν τὸν καρνίβαλο, γιὰ νὰ μπορεῖ τὴν ἄλλη μέρα νὰ εἶναι αὐτὸς ποὺ γνώρισες ἐσύ. Καταλαβαίνετε; Εἶναι ἡ βαλβίδα, χρειάζεται μιὰ βαλβίδα.