Ἡ ραγδαία ἐξάπλωσή της σ΄ ὁλόκληρο τόν ρωμαϊκό κόσμο βοηθήθηκε ἀπο τήν κοινή Ἑλληνική γλῶσσα, τήν κοινή ἑλληνική περιρέουσα ἀτμόσφαιρα καί τήν ἀπουσία συνόρων.

Σ΄ αὐτόν τόν ἐξελληνισμένο κόσμο δημιουργήθηκε ἡ σύνθε­ση τῆς ἑλληνικῆς πραγματικότητος καί τοῦ Χριστιανισμοῦ, δηλα­δή ἡ Ἑλληνορθόδοξη παράδοση. Ὁ ἑλληνικός πολιτισμός ἔδω­σε τά μέσα διατυπώσεως καί ἐκφράσεως στήν νεοπαγῆ ἀποκάλυψη τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο. Στήν συνάντηση τοῦ Χριστιανισμοῦ μέ τόν Ἑλληνισμό δέν ἔχουμε ἐξελληνισμό τοῦ Χρι­στιανισμοῦ, ἀλλά ἐκχριστιανισμό τοῦ ἑλληνισμοῦ. Τό πνευματικό περιεχόμενο τοῦ Χριστιανισμοῦ ὡς θεία ἀποκάλυψη ἐξουδετέρωσε τό περιεχόμενο τοῦ Ἑλληνισμοῦ, πού ἦταν φιλο­σοφικός στοχασμός ἀνάμικτος μέ παγανιστικές δοξασίες, παρέ­λαβε ὅμως ἀπ΄ αὐτόν ὅλες τίς κατηγορίες σκέψεως, διανοήσεως, συλλογιστικῆς καί διατυπώσε­ως, τίς ἀφομοίωσε δημιουργικά καί παρουσίασε μέσῳ αὐτῶν τό περιεχόμενο τῆς θείας ἀποκαλύψεως. Ὁπότε τό φανερούμενο θε­αν­δρικό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας μέ ἔνδυμα τήν ἑλληνική πραγμα­τικότητα, ἀπετέλεσε τό "νέον ἔθνος" πού δέν γεννιέται μέσα ἀπό μιά συγγένεια αἵματος, ἀλλά μέ μιά ἐλεύθερη εἴσοδο σ΄ ἕνα Σῶμα: "Ὑμεῖς δέ γένος ἐκλεκτόν, βασί­λειον ἱεράτευμα, ἔθνος ἅγιον, λαός εἰς περιποίησιν... οἱ οὐ ποτέ λαός νῦν δέ λαός τοῦ Θεοῦ" (Α΄ Πετρ. 2,9-10).

Ὁ Χριστιανισμός στό περιεχόμενό του ἀποτελεῖ θεία ἀπο­κά­λυψη καί ὄχι κατασκεύασμα ἀνθρωπίνης φαντασίας, ὅπως συνέ­βαινε στά θρησκεύματα τῆς ἐποχῆς, μέ δαιμονική ὑπο­κίνηση.

Στόν Χριστιανισμό ἔχουμε ἦθος διαφορετικό, παρουσία καί ἐνέργεια Θεοῦ πού ὁδηγεῖ στήν θέωση τοῦ ἀνθρώπου.

Τό γεγονός κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο τῆς ραγ­δαίας ἐξαπλώσεως τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ πάνω σ΄ ἕνα πλουραλιστικό εἰδωλολατρικό κόσμο μέ μόνο τόν λόγο τῶν δώ­δεκα ἀγραμμάτων ἰδιωτῶν καί πτωχῶν ψαράδων χωρίς τήν δύναμη τῶν ὅπλων τῆς ἐπιστήμης καί τῶν χρημάτων, ἀποδεικνύει τήν θεία προέλευση τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ διάδοση τοῦ Χριστιανισμοῦ σ΄ ὅλα τά κοινωνικά στρώ­ματα τῆς αὐτοκρατορίας ὡδήγησε στήν ἐπίσημη ἀναγνώρισή του ἀπό τό Ρωμαϊκό κράτος. Σταθμός σ΄ ἀυτή τήν ἀναγνώριση θεω­ρεῖται τό διάταγμα τῶν Μεδιολάνων, χάρις στό ὁποῖο κάθε χρι­στιανός μποροῦσε νά ἀσκεῖ ἐλέυθερα τά χριστιανικά του καθήκοντα.

Ὁ Μ. Κωνσταντῖνος, ὁ ἐμπνευστής αὐτοῦ τοῦ διατάγματος, βλέποντας τά συμφέροντα τῆς αὐτοκρατορίας νά βρίσκονται στήν ἀνατολή, ἀπό ἀπόψεως οἰκονομίας, στρατηγικῆς καί πολιτισμοῦ, μετέφερε στό Βυζάντιο, πόλη καί εὐρύτερη περιοχή καθαρά ἑλληνική, τήν πρωτεύουσα τῆς αὐτοκρατορίας. Σ΄ αὐτή τήν περι­ο­χή δροῦσε οὐσιαστικά καί ὁ Χριστιανισμός καί ἔκτοτε ἀπετέ­λεσε τό κέντρο τῆς ἐλληνορθόδοξης παραδόσεως.