Ἡ τριπλῆ αὐτή συνεργασία, κατά τήν ὁποία συμπλέκονται ὁ θεῖος καί ὁ ἀνθρώπινος παράγων στό θεοσύστατο αὐτό Μυστήριο, εἶναι βέβαια ὑψηλῆς στάθμης γεγονός, ἀλλά συγχρόνως τυγχάνει καί λίαν εὐπρόσβλητη στά μηχανήματα καί τήν μανία τοῦ ἀρχεκάκου ἐχθροῦ. Ὁ Διάβολος, ὅπως κατώρθωσε νά διεισδύση μέσα στόν Παράδεισο γιά νά προσβάλη τήν διαπροσωπική σχέσι τῶν πρώτων ἀνθρώπων μέ τόν γνωστό πειρασμό· ὅπως ἐν συνεχείᾳ δέν παύει νά πειράζη τόν ἄνθρωπο καί νά τοῦ στήνη παγῖδες θανάτου, ἀκόμη καί στίς πιό ἱερές στιγμές τῆς ζωῆς του, ἔτσι καί ἐδῶ διολισθαίνει πολλες φορές ὕπουλα σάν τό φῖδι, γιά νά σταθῆ ἀνάμεσα στά δύο διαλε­γό­μενα πρόσωπα (ἐξομολ. καί ἐξομολογούμ.) νά πει­ράξη καί νά προκαλέση, πότε τόν ἕνα καί πότε τόν ἄλλο, ἤ καί τούς δυό μαζί, μέ σκοπό νά βλάψη τίς ψυχές καί νά ματαιώση τό ἔργο τῆς σωτηρίας τους. Γνωρίζει ὁ παγκάκιστος, ὁ ἐφευρέτης τῶν κακῶν, τήν σωστική δύναμι τοῦ Μυστηρίου. Γνωρίζει ὅτι διά τῆς μετανοίας καταστρέφονται τά σχέδιά του, ὅτι ὁ ἱερεύς κατέχει συντριπτική δύναμι στά χέρια του γιά τήν ἀνόρθωσι τοῦ ἀνθρώπου, γι’ αὐτό καί «ὡς λέων ὀρυώμενος» περιπατεῖ στόν χῶρο τοῦ λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας καί ζητεῖ ποιόν ἀπό τούς δύο «νά καταπίη» (Α’ Πέτρ. 5,8).

Καί εἶναι ἀλήθεια ὅτι στήν ἐκστρατεία του αὐτή εἶναι πολυμήχανος καί τά βέλη του εἶναι ποι­κῖλα καί πεπυρωμένα. Δέν ἀγνοεῖ βέβαια τήν παρου­σία τοῦ τρίτου προσώπου, τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χρι­στοῦ, ἀλλά τό θράσος του εἶναι τόσο καί τέτοιο, ὥστε νά ἀποτολμᾶ καί ἐδῶ τόν πειρασμό. Καί ὅταν βρῆ τό κατάλληλο ἔδαφος, ὅταν δηλ. βρῆ ἐξομολόγο ἀκάλυπτο ἀπό τήν χάρι τοῦ Θεοῦ· ὅταν βρῆ ἐξομολο­γούμενο ἐπιπόλαιο καί ἀνειλικρινῆ, τότε ἡ ἐπιθετι­κότης του ἰσχυροποιεῖται. Θά ἐκμεταλλευθῆ ἀσφα­λῶς τήν ἀπροετοιμασία καί τῶν δύο. Τήν ἔλλειψι τῆς βαθειᾶς συναισθήσεως τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Τά πάθη καί τίς ἀδυναμίες τους πρός τίς ὁποῖες δέν ἀγωνίζονται. Καί ἔτσι, χάρις σέ ὅλα αὐτά καί ἄλλα ἴσως, θά βρῆ πολλές διόδους, γιά νά εἰσχωρήση καί νά ζημιώση.

Ἔτσι ἀντιλαμβανόμεθα ὅτι τά τρία δρῶντα πρό­σωπα τοῦ θείου Μυστηρίου, μπορεῖ νά ἀποβοῦν τέσσερα, ἐάν δέν λαμβάνονται τά κατάλληλα μέτρα, πρός ἀποφυγήν τῆς ἐπηρείας τοῦ Διαβόλου, καί γιά τά ὁποῖα θά κάνουμε λόγο πρός τό τέλος.

Τώρα εἶναι ἀνάγκη νά μᾶς ἐπιτραπῆ νά ποῦμε ποιοί εἶναι αὐτοί οἱ πειρασμοί, ἀπό τούς ὁποίους, μπορεῖ νά κινδυνεύση, ἄν δέν προσέξη, ἕνας πνευμα­τικός, κατά τήν ἐνάσκησι τοῦ ὑψηλοῦ αὐτοῦ λει­τουρ­γήματος. Ἄλλο θέμα μπορεῖ νά ἀποτελέσουν οἱ πειρασμοί τοῦ ἐξομολογουμένου.

1) Ὡς πρῶτον θεωροῦμε τόν πειρασμό τῆς ὑπερηφανείας καί τῆς κενοδοξίας. Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος λέγει ὅτι πρῶτος ἀπό ὅλους τούς κινδύνους ἐμφανίζεται ὁ σκόπελος τῆς κενοδοξίας, ὁ περισσότερον ἐπικίνδυνος ἀπό τήν νῆσον τῶν Σειρήνων, πού ἀναφέρουν οἱ παλαιοί ποιηταί. Τό γεγονός ὅτι στόν πνευματικό πατέρα ὁ κάθε χριστιανός μέ συγκινη­τική ἐμπιστοσύνη ἔρχεται νά ἀποκαλύψη τά κρυπτά τῆς καρδίας αὐτοῦ, τά ὁποῖα ἴσως οὔτε εἰς τό πιό ἔμπιστό του πρόσωπο δέν θά ἤθελε νά φανερώση, πράγμα πού ἀποδεικνύει ὅτι τόν θεωρεῖ σπουδαῖο καί ἀνώτερο πρόσωπο, εἶναι δυνατόν νά δημιουρ­γήση στόν πνευματικό ἕνα αἴσθημα ὑπερηφανείας καί ὑπεροχῆς. Ἡ αἴσθησις ὅτι εἶναι αὐτή τήν ὥρα ὁ κριτής, ἤ τό μόνο πρόσωπο, διά τοῦ ὁποίου διοχε­τεύεται ἡ χάρις καί ἡ ἄφεσις, ἡ θέσις τοῦ διδασκά­λου καί καθοδηγητοῦ τῶν ψυχῶν, ἕνεκα τῆς ὁποίας ἀποκτᾶ πνευματικά τέκνα, πάσης τάξεως, ἡλικίας καί φύλου, τά ὁποῖα μέ κάθε τρόπο θά προσπαθήσουν νά δείξουν τήν εὐλάβεια, τήν ἀγάπη καί τήν ἀφοσίωσι στό πρόσωπό του, ἴσως γίνουν αἰτία, ἄν δέν προσέξη, νά τοῦ δημιουργήσουν τήν ἐντύπωσι ἤ καί τήν πεποίθησι ὅτι εἶναι κάποιος σπουδαῖος ἤ κάποι­ος ἅγιος ἤ κάποιος χαρισματοῦχος. Ἐάν δέ συμβῆ νά ἀποκτήση φήμη καλοῦ πνευματικοῦ καί πέραν τῶν ὁρίων τῆς δράσεώς του, τότε ὁ κίνδυνος εἶναι μεγα­λύ­­τερος. Διότι τότε θά τόν ἀνακηρύξουν Γέροντα καί Ἀββᾶ καί Στάρετς καί ὁ λαός θά τρέχη κοντά του ἀπό παντοῦ. Τότε ὁ πειρασμός τῆς ἐγωϊστικῆς αὐταρκείας παραμονεύει νά ἀφανίση τήν τυχόν ὑπάρχουσα ἀρε­τή του καί νά ἀποδυναμώση τό ἔργο του. Διότι δέν θά τόν ἀφήνη νά ἐρωτᾶ τούς ἐμπειροτέρους του, νά μελετᾶ καθοδηγητικά καί πνευματικά βιβλία, νά ὑποτάσσεται καί νά ὑπακούη καί αὐτός σέ κάποιον προσωπικό του ἐξομολόγο, ἔχοντας τήν ψευδαίσθησι τοῦ Ἐπισκόπου τῆς Λαοδικείας -γιά νά θυμηθοῦμε τήν Ἀποκάλυψι- ὁ ὁποῖος ἔλεγε «ἐν ἑαυτῷ ὅτι πλού­σιος εἰμί καί πεπλούτηκα καί οὐδενός χρείαν ἔχω» καί ὁ ὁποῖος ἄκουσε τόν Κύριον νά τοῦ λέγη: «οὐκ οἶδας ὅτι σύ εἶ ὁ ἐλεεινός καί πτωχός καί τυφλός καί γυμνός» (Ἀποκ. 3, 17). Ἐάν ὁ πνευματικός δέν προσέρ­χεται στό ἐξομολογητικό του ἔργο μέ τό αἴσθημα τῆς πνευματικῆς πτωχείας καί τῆς ἀνεπαρκείας του, γρήγορα ἴσως θά γίνη βορά τοῦ θηρίου τῆς ἀλαζο­νείας. Καί τότε ἀντί νά ὑπηρετῆ τόν Κύριο καί τίς ψυχές, θά δοξάζη τόν ἑαυτόν του καί θά προσφέρη θυμίαμα στό προσωπικό του εἴδωλο.