Οἱ ἱ­ε­ρεῖς δέν εἶ­ναι ἁ­πλῶς οἱ ἀν­τι­πρό­σω­ποι ἤ οἱ ἐκ­πρό­σω­ποι τοῦ Χρι­στοῦ, ὅ­πως συ­νή­θως λέ­γε­ται, ἀλ­λά ὁ­ρα­τή φα­νέ­ρω­σις καί βε­βαί­ω­σις τῆς πα­ρου­σί­ας Του μέ­σα στόν κό­σμο. Ὁ Χρι­στός δέν ἀ­που­σιά­ζει ἀ­πό τήν Ἐκ­κλη­σί­α Του, ἀ­φοῦ εἶ­ναι ἡ ζων­τα­νή κε­φα­λή της, ἀλ­λά εἶ­ναι πάν­το­τε πα­ρών καί τήν κα­τευ­θύ­νει (Ἀ­ποκ. 2, 1).

Οἱ κλη­ρι­κοί, ὡς δι­ά­δο­χοι τῶν Ἀ­πο­στό­λων, ὑ­πο­χρε­οῦν­ται νά εἶ­ναι οἱ κή­ρυ­κες τοῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου καί δι­δά­σκα­λοι τῶν πι­στῶν (Α’ Κορ. 12, 28 καί Λουκ. 10, 16). Εἶ­ναι οἱ ποι­μέ­νες τῶν λο­γι­κῶν προ­βά­των, τά ὁ­ποῖ­α βε­βαί­ως δέν ἀ­νή­κουν σέ αὐ­τούς, ἀλ­λά στόν Χρι­στό, πού θυ­σι­ά­στη­κε γι’ αὐ­τά, σύμ­φω­να καί μέ τήν ἐν­το­λή Του: «ποί­μαι­νε τά πρό­βα­τά μου» (Ἰ­ω. 21, 16). Εἶ­ναι οἱ δι­ά­κο­νοι καί ὑ­πη­ρέ­ται τοῦ λα­οῦ τοῦ Θε­οῦ, διά τῶν ὁ­ποί­ων ἁ­γι­ά­ζε­ται ὁ χρι­στο­φό­ρος λα­ός. Μέ­σα στήν Ἐκ­κλη­σί­α -ση­μει­ώ­νει ὁ Ἱ­ε­ρός Κα­βά­σι­λας- «τό πᾶν ἡ χά­ρις ἐρ­γά­ζε­ται. Ὁ δέ ἱ­ε­ρεύς ὑ­πη­ρέ­της ἐ­στί μό­νον. Τοῦ­το γάρ ἐ­στίν ἡ ἱ­ε­ρω­σύ­νη, δύ­να­μις ὑ­πη­ρε­τι­κή τῶν ἱ­ε­ρῶν».

Κεν­τρι­κή εἶ­ναι ἡ θέ­σις τοῦ Ἐ­πι­σκό­που στόν ἐκ­κλη­σια­στικό ὀρ­γα­νι­σμό. Εἶ­ναι ὁ ἄ­ξων πέ­ριξ τοῦ ὁ­ποί­ου πρέ­πει νά πε­ρι­στρέ­φε­ται ὁ­λό­κλη­ρη ἡ ἐκ­κλη­σι­α­στι­κή ζω­ή. Ἡ θέ­σις του ὅ­μως αὐ­τή δέν εἶ­ναι ἁ­πλῶς δι­οι­κη­τι­κή, ἀλ­λά λει­τουρ­γι­κή. «Ἡ δι­οι­κη­τι­κή του ἁρ­μο­δι­ό­τη­τα προ­έρ­χε­ται ἀ­πό τήν λει­τουρ­γι­κή του θέ­σι καί προσ­δι­ο­ρί­ζε­ται ἀ­πό αὐ­τήν» (Γ. Ματ­ζα­ρί­δης). Ὁ Ἐ­πί­σκο­πος, κα­τά τήν δι­δα­σκα­λί­α τῆς Ἁ­γί­ας Γρα­φῆς καί τῶν Πα­τέ­ρων, πρέ­πει νά εἶ­ναι «ἡ ζῶ­σα εἰ­κών τοῦ Χρι­στοῦ», «εἰς τό­πον καί τῦ­πον Χρι­στοῦ», «δι­δά­σκα­λος εὐ­σε­βεί­ας καί με­τά Θε­όν πα­τήρ ἡ­μῶν». Δι’ αὐ­τό καί οἱ πι­στοί ὀ­φεί­λουν ἀ­γά­πη, σε­βα­σμό καί ὑ­πα­κο­ή πρός αὐ­τόν. Ἄ­νευ τοῦ Ἐ­πι­σκό­που τί­πο­τε στήν Ἐκ­κλη­σί­α δέν μπο­ρεῖ νά ἔ­χη τήν σφρα­γῖ­δα τῆς ἐγ­κυ­ρό­τη­τος καί γνη­σι­ό­τη­τος. Ἡ ἀ­πο­κο­πή ἀ­πό αὐ­τόν ὁ­δη­γεῖ στό σχί­σμα καί στήν αἵ­ρε­σι, θέ­τον­τας σέ κίν­δυ­νο τήν σω­τη­ρί­α τῶν πι­στῶν. Ὁ ἅγ. Ἰ­γνά­τιος ὁ Θε­ο­φό­ρος πα­ραγ­γέλ­λει: «ὥ­σπερ ὁ Κύ­ριος ἄ­νευ τοῦ Πα­τρός οὐ­δέν ἐ­ποί­η­σε... οὕ­τως μη­δέ ὑ­μεῖς ἄ­νευ Ἐ­πι­σκό­που καί τῶν πρε­σβυ­τέ­ρων μη­δέν πράτ­τειν» (Πρός Μα­γνη­σί­ους).

Ἡ ἐ­ξου­σί­α τοῦ Ἐ­πι­σκό­που δέν εἶ­ναι βε­βαί­ως ἐ­ξου­σί­α κο­σμι­κοῦ τύ­που, κα­τα­πι­ε­στι­κή ἀρ­χή καί τά­ξις, ἀλ­λά πνευ­μα­τι­κή δι­α­κο­νί­α ἀ­γά­πης καί προ­σφο­ρᾶς. Δι­ό­τι δέν παύ­ει νά εἶ­ναι καί αὐ­τός ὑ­πη­ρέ­της τοῦ Θε­οῦ «καί μί­α μό­νον ἔ­χει ἐ­ξου­σί­α, τήν ἐ­ξου­σί­α τῆς ἀ­γά­πης, τῆς ποι­μαν­τι­κῆς πρα­ό­τη­τος, πού παίρ­νει τήν θέ­σι τοῦ πά­σχον­τος, μί­α μό­νον ἔ­χει δύ­να­μι πει­θοῦς: τό μαρ­τύ­ριό του» (Μη­τροπ. Ἀν­τώ­νιος). Ὁ θεῖ­ος Χρυ­σό­στο­μος ἐ­πι­γραμ­μα­τι­κά ἀ­πο­φαί­νε­ται: «Ἐν τῇ Ἐκ­κλη­σί­ᾳ οὐκ ἔ­στιν ἀρ­χόν­των τῦ­φος, οὐ­δέ ἀρ­χο­μέ­νων δου­λο­πρέ­πεια, ἀλ­λά ἀρ­χή πνευ­μα­τι­κή, τού­τῳ μᾶλ­λον πλε­ο­νε­κτοῦ­σα τῷ τό πλέ­ον τῶν πό­νων οὐ τῷ τι­μάς πλεί­ους ἐ­πι­ζη­τεῖν». Καί συμ­πλη­ρώ­νει: «Οὐ κυ­ρι­εύ­ο­μεν ὑ­μῶν τῆς πί­στε­ως, οὐ­δέ δε­σπο­τι­κῶς ταῦ­τα ἐ­πι­τάτ­το­μεν. Εἰς δι­δα­σκα­λί­αν λό­γου προ­ε­χει­ρί­σθη­μεν, οὐκ εἰς ἀρ­χήν, οὐ­δέ εἰς αὐ­θεν­τί­αν, Συμ­βού­λων τά­ξιν ἐ­πέ­χο­μεν».

Πρέ­πει νά ὁ­μο­λο­γή­σου­με ὅ­τι στό θέ­μα αὐ­τό ἔ­χουν πα­ρα­τη­ρη­θῆ πολ­λές πα­ρεκ­κλί­σεις καί ὑ­περ­βά­σεις ἐ­ξου­σί­ας. Κά­πο­τε φθά­νου­με καί στήν «ἀ­λα­ζο­νεί­α τῆς ἐ­ξου­σί­ας». Ὁ κα­θη­γη­τής π. Γε­ώρ­γιος Με­ταλ­λη­νός σχο­λι­ά­ζον­τας τό φαι­νό­με­νο γρά­φει: «Ἐν τού­τοις μί­α πα­ρα - πα­ρά­δο­σις καί οὐ­σι­α­στι­κά ἀν­τι-πα­ρά­δο­σις ἔ­χει πα­ρα­σι­τι­κά εἰ­σχω­ρή­σει στήν ζω­ή μας καί γι’ αὐ­τό ἐ­πι­κρα­τεῖ ἡ σφα­λε­ρή ἀν­τί­λη­ψις ὅ­τι ἔ­χου­με μιά τά­ξι ἀρ­χόν­των στήν Ἐκ­κλη­σί­α καί μιά τά­ξι ἀρ­χο­μέ­νων. Πε­ριτ­τό νά ποῦ­με ὅ­τι τέ­τοι­ες ἀν­τι­λή­ψεις φε­ου­δαρ­χι­κοῦ χα­ρα­κτῆ­ρος εἶ­ναι συ­νέ­πεια τῶν μα­κρο­χρο­νί­ων ἐ­πιρ­ρο­ῶν πού δε­χθή­κα­με σάν ὑ­πό­δου­λη Ρω­μι­ο­σύ­νη ἀ­πό τήν Φραγ­κιά καί τήν Τουρ­κί­α».

Οἱ ὑ­περ­βά­σεις αὐ­τές καί ἀ­πό τίς δύ­ο πλευ­ρές (κλή­ρου καί λα­οῦ) κα­τά πα­ρε­ξή­γη­σιν τῶν ὁ­ρί­ων τῆς κά­θε μιᾶς, πολ­λά προ­βλή­μα­τα εἶ­ναι δυ­να­τόν νά δη­μι­ουρ­γή­σουν καί με­γά­λη τα­λαι­πω­ρί­α νά ἐ­πι­φέ­ρουν στό Ἐκ­κλη­σι­α­στι­κό Σῶ­μα. Γι’ αὐ­τό καί πρέ­πει πά­σῃ θυ­σί­ᾳ νά ἀ­πο­φεύ­γων­ται.

Κά­θε τά­ξις πρέ­πει ἐν φό­βῳ Θε­οῦ καί μέ συ­ναί­σθη­σι τῆς ἰ­δι­αι­τέ­ρας εὐ­θύ­νης νά ἐρ­γά­ζε­ται γιά τήν προ­α­γω­γή τοῦ ἀ­πο­λυ-τρω­τι­κοῦ ἔρ­γου τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, «ἕ­κα­στος κα­θώς ἔ­λα­βε χά­ρι­σμα εἰς ἑ­αυ­τούς δι­α­κο­νοῦν­τες» (Α’ Πέ­τρ. 4, 10). Τοῦ­το βε­βαί­ως ἀ­φο­ρᾶ καί στόν Μο­να­χι­σμό μας, ὁ ὁ­ποῖ­ος εἶ­ναι χα­ρι­σμα­τι­κή τά­ξις πλή­ρως ἐν­τε­ταγ­μέ­νη ὀρ­γα­νι­κά στό ὑ­πό­λοι­πο σῶ­μα. Δέν εἴ­με­θα ἀν­τι­μα­χό­με­νες με­ρί­δες ὥ­στε νά στα­σιά­ζει ἡ μί­α κα­τά τῆς ἄλ­λης, δι­ό­τι μέ­σα στήν Ἐκ­κλη­σί­α δέν ὑ­πάρ­χει ἡ λε­γο­μέ­νη «πά­λη τῶν τά­ξε­ων». Εἴ­με­θα ὡς λα­ός τοῦ Θε­οῦ ὅ­λοι μέ­σα στό πλοῖ­ον, ἄλ­λοι ὡς ναῦ­ται (ἱ­ε­ρεῖς), ἄλ­λοι ὡς πλή­ρω­μα (μο­να­χοί καί λα­ϊ­κοί) καί στό πη­δά­λιον ὁ Χρι­στός. Βα­ρυ­σή­μνα­τη εἶ­ναι ἡ προ­τρο­πή τοῦ Ἁγ. Κλή­μεν­τος Ρώ­μης: «ἕ­κα­στος ἡ­μῶν ἀ­δελ­φοί ἐν τῷ ἰ­δί­ῳ τάγ­μα­τι εὐ­α­ρε­στεί­τω τῷ Θε­ῷ, ἐν ἀ­γα­θῇ συ­νει­δή­σει ὑ­πάρ­χων καί μή πα­ρεκ­βαί­νων τόν ὡ­ρι­σμέ­νον τῆς λει­τουρ­γί­ας αὐ­τοῦ κα­νό­να, ἐν σε­μνό­τη­τι».

Ἡ ὀρ­θό­δο­ξη Ἐ­κκλη­σι­ο­λο­γί­α μας στη­ρί­ζε­ται στήν ἀρ­χή τῆς συ­νερ­γα­σί­ας τῶν δύ­ο με­ρῶν -ὡς ἐ­λέ­χθη- καί τῆς συ­ναι­σθή­σε­ως ὅ­τι τό ἕ­να ἔ­χει ἀ­πό­λυ­τη ἀ­νάγ­κη τοῦ ἄλ­λου. Οὔ­τε ὁ κλῆ­ρος ἐ­ρή­μην τοῦ λα­οῦ, οὔ­τε ὁ λα­ός χω­ρίς τόν κλῆ­ρο. Τήν χρυ­σή το­μή στό θέ­μα μας θά τήν χα­ρά­ξη καί πά­λιν ὁ χρυ­σοῦς τήν γλῶσ­σα Πα­τήρ ἡ­μῶν: «Οἱ λα­ϊ­κοί δέ­ον­ται ἡ­μῶν, ἡ­μεῖς δέ πά­λιν δι’ αὐ­τούς ἐ­σμέν»!...