Τό τε­χνι­κό πε­ρι­βάλ­λον πού δη­μι­ουρ­γεῖ ὁ ἄν­θρω­πος μέ­σα στό εὐ­ρύ­τε­ρο φυ­σι­κό πε­ρι­βάλ­λον πού τοῦ κλη­ρο­δό­τη­σε ὁ Θε­ός, εἶ­ναι πάν­το­τε προ­ϊ­όν τῶν ἐ­σω­τε­ρι­κῶν ὑ­γει­ῶν ἤ μή, ψυ­χο­λο­γι­κῶν κα­τα­στά­σε­ών του. Ἄν ὑ­πάρ­χη ἐ­σω­τε­ρι­κή ἐ­ναρ­μό­νη­ση ὅ­λων τῶν δυ­νά­με­ών του καί ὑ­γι­ής λει­τουρ­γί­α τους, τό­τε ὅ­λα τά προ­ϊ­όν­τα, πο­λι­τι­στι­κά, τε­χνο­λο­γι­κά καί πε­ρι­βαλ­λον­το­λο­γι­κά εἶ­ναι ὑ­φα­σμέ­να καί ἐ­ναρ­μο­νι­σμέ­να μέ τό κλη­ρο­δο­τη­μέ­νο φυ­σι­κό πε­ρι­βάλ­λον πού τοῦ δώ­ρη­σε ὁ Θε­ός. Ἄν ὁ ἔ­σω ἄν­θρω­πος ἀ­σθε­νεῖ καί πά­σχει καί ἀ­πο­δι­ορ­γα­νώ­νε­ται τό­τε ὅ­λα τά δη­μι­ουρ­γή­μα­τα ἔ­χουν αὐ­τή τή τραυ­μα­τι­σμέ­νη σφρα­γί­δα καί ἀ­πό μέ­σα ἐ­ξυ­πη­ρε­τή­σε­ως καί ἱ­κα­νο­ποι­ή­σε­ως τῶν φυ­σι­κῶν ἀ­ναγ­κῶν, γί­νον­ται πα­γί­δες θα­νά­του καί κλί­μα­κες κα­θό­δου γιά τήν ἀν­θρώ­πι­νη προ­ο­πτι­κή. 

 Ἡ ση­με­ρι­νή ἐ­πο­χή παρ᾿ ὅ­λο πού φαί­νε­ται ἀλ­μα­τω­δῶς προ­ο­δευ­τι­κή ὡς πρός τήν τε­χνο­λο­γί­α κρύ­βη μέ­σα της στοι­χεῖ­α ἀρ­ρω­στη­μέ­νης δη­μι­ουρ­γι­κό­τη­τος πού φέρ­νει τόν ἄν­θρω­πο σέ με­γά­λες ὑ­παρ­ξια­κές δυ­σκο­λί­ες.

 Σή­με­ρα πα­ρά πο­τέ ἄλ­λο­τε, μέ τήν ἐμ­πει­ρί­α τῆς ἀγ­χώ­δους ζω­ῆς, ἀ­πο­τέ­λε­σμα κα­τά ἕ­να με­γά­λο βαθ­μό τῆς ξέ­φρε­νης καί ἄ­λο­γης καί ἀ­σύ­νε­της τε­χνο­λο­γι­κῆς ἀ­πο­λαύ­σε­ως, ὁ ἄν­θρω­πος νο­σταλ­γεῖ πα­λαι­ές κα­λές ἡ­μέ­ρες.

 Ἀ­πό ὀρ­θο­δό­ξου πλευ­ράς ὁ φυ­σι­κός καί οὐ­σι­α­στι­κός «ὅ­ρος ἀ­να­φο­ρᾶς» στή ζω­ή τοῦ ἀν­θρώ­που εἶ­ναι ἡ Πα­ρά­δο­ση. Ἡ πεῖ­ρα τοῦ πα­ρελ­θόν­τος. Ἡ γή­ϊ­νη ζω­ή σ᾿ ὅ­λες τίς ἐκ­δη­λώ­σεις τοῦ ἀν­θρώ­που εἶ­ναι συ­νέ­πεια τῆς ὀρ­θό­δο­ξης ἐμ­πει­ρί­ας του. Ἡ δέ ὀρ­θό­δο­ξη ἐμ­πει­ρί­α δέν εἶ­ναι μιά ἀν­θρώ­πι­νη ἱ­κα­νό­τη­τα καί ἀ­να­κά­λυ­ψη. Εἶ­ναι μιά θεί­α ἀ­πο­κά­λυ­ψη. Ἀ­πο­κα­λύ­πτε­ται ὁ ἀ­νώ­τε­ρος τρό­πος ζω­ῆς. Ἀ­πο­βά­λε­ται ὁ φθαρ­τός τρό­πος αὐ­τῆς τῆς ζω­ῆς. Ἐκ­δη­λώ­νε­ται τό ὡ­ραῖ­ο, τό ἁρ­μο­νι­κό, τό ἰ­δε­ῶ­δες. Ὁ φυ­σι­κός ἄν­θρω­πος ἐγ­κα­τα­λεί­πει ἐρ­χό­με­νος σέ ἐ­πα­φή μέ τόν ἀ­λη­θι­νό Θε­ό τίς ἀ­να­μεί­ξεις μέ τίς πα­θο­λο­γι­κές ἀ­πο­κλί­σεις καί ἐν­δύ­ε­ται τήν εὐ­πρέ­πεια τῆς οὐ­ρα­νί­ου Θεί­ας ζω­ῆς. Κα­τε­βαί­νει ὁ οὐ­ρα­νός στή γῆ καί ἡ γῆ γεν­νᾶ ἔρ­γα πού ἀ­πο­τυ­πώ­νουν τίς οὐ­ρά­νι­ες ὀ­μορ­φι­ές. Τό Ἑλ­λη­νορ­θό­δο­ξο πα­ρελ­θόν εἶ­ναι γιά μᾶς ὁ με­γά­λος δά­σκα­λος πού δί­νει ἔ­τοι­μο ὑ­λι­κό, σο­φά δη­μι­ουρ­γη­μέ­νο γιά τήν πα­ρα­πέ­ρα προ­α­γω­γή.

 Ἡ σύγ­χρο­νη ὅ­μως πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δέν σέ­βε­ται τό πα­ρελ­θόν. Θέ­λει συ­νε­χῶς νά βρί­σκε­ται σέ «ἐ­ξέ­λι­ξη». Μέ τήν φι­λαυ­τί­α τους οἱ πάν­τες θέ­λουν νά πα­ρου­σιά­σουν τό ὑ­πο­κει­με­νι­κά ὡ­ραῖ­ο. Δέν χρη­σι­μο­ποι­οῦν τό πα­ρελ­θόν μιᾶς τε­ρά­στιας πα­ρα­δό­σε­ως. Για­τί αὐ­τή ἡ πα­ρά­δο­ση συ­κο­φαν­τή­θη­κε ὡς βάρ­βα­ρη καί στή θέ­ση της μπῆ­κε αὐ­τή πού φαν­τά­ζη καί ἐν­τυ­πω­σιά­ζη. Πα­ρου­σι­ά­ζε­ται ἕ­νας τε­χνο­λο­γι­κά πε­λώ­ριος ἄν­θρω­πος πού συν­θλί­βη τόν φυ­σι­κό ἄν­θρω­πο. Καί γιά νά χω­ρέ­ση αὐ­τός στή γῆ χα­λά­ει καί τό φυ­σι­κό πε­ρι­βάλ­λον πού δό­θη­κε γιά νά ζή­ση ὁ φυ­σι­κός ἄν­θρω­πος. Τά ὄ­μορ­φα χω­ριά μι­κραί­νουν καί ἐ­ξα­φα­νί­ζον­ται. Οἱ πό­λεις με­γα­λώ­νουν καί γί­νον­ται πα­ρά­δο­ξες.

 Αὐ­τό πού ὀ­νο­μά­ζου­με ἐ­μεῖς οἱ θε­ο­λό­γοι τῆς Ἀ­να­το­λῆς ἐκ­κλη­σι­α­στι­κή ἐ­σχα­το­λο­γί­α, δη­λα­δή δι­α­παι­δα­γώ­γη­ση τοῦ ἀν­θρώ­που πῶς στα­δια­κά νά καλ­λι­ερ­γεῖ­ται καί νά με­τα­μορ­φώ­νε­ται «ἀ­πό δό­ξης εἰς δό­ξαν» καί νά φθά­νει «εἰς ἄν­δρα τέ­λει­ον», πῶς νά χρη­σι­μο­ποι­εῖ μέ μέ­τρο τά ἀ­γα­θά τῆς γῆς καί νά με­τα­τρέ­πη αὐ­τόν τόν κό­σμο σέ θεῖ­ο πα­ρά­δει­σο πού πρῶ­τος θά χαί­ρε­ται ὅ­σο ζῆ ὁ ἴ­διος ὁ ἄν­θρω­πος.

 Αὐ­τή ἡ ἐμ­πει­ρί­α πού ἔ­φτια­χνε ὅ­μορ­φα κτί­ρια, ὅ­μορ­φους Να­ούς, ὄ­μορ­φους οἰ­κι­σμούς, ἀν­τα­νά­κλα­ση τοῦ θεί­ου πα­ρα­δεί­σου, ἐγ­κα­τα­λεί­φθη­κε καί στή θέ­ση της ἦλ­θε τό κο­σμο­εί­δω­λο τῆς ὑ­λι­στι­κῆς ἐ­σχα­το­λο­γί­ας τοῦ σύγ­χρο­νου ὑ­λι­στι­κοῦ Δυ­τι­κοῦ κό­σμου.

 Μέ βά­ση τήν ἀ­πό­κτη­ση χρη­μά­των καί κτη­μά­των καί ὑ­λι­στι­κῶν ἀ­πο­λαύ­σε­ων, με­τα­τί­θε­ται τό ἐν­δι­α­φέ­ρον τῶν ἀν­θρώ­πων καί ἡ στα­θε­ρό­τη­τα καί ἡ τά­ξη με­τα­τρέ­πε­ται σέ μιά ξέ­φρε­νη πα­ρα­γω­γή προ­ϊ­όν­των πού στό­χο ἔ­χουν φαι­νο­με­νι­κά μέν τήν ἐ­ξυ­πη­ρέ­τη­ση τοῦ ἀν­θρώ­που οὐ­σι­α­στι­κά δέ τήν ἐ­ξόν­τω­σή του.

 Ἡ Ἐκ­κλη­σί­α ὑ­πεν­θυ­μί­ζου­σα τήν ἀ­λη­θι­νή ἀ­πο­στο­λή τοῦ λα­οῦ τοῦ Θε­οῦ κα­ταγ­γέ­λει τήν προ­δο­σί­α αὐ­τή καί ἐμ­μέ­νει νά δι­α­τη­ρῆ στά ἔρ­γα καί στά λό­για της ζων­τα­νό καί ἐ­νερ­γη­τι­κό τό κρι­τή­ριο ἐ­κεῖ­νο μέ τό ὁ­ποῖ­ο προ­βάλ­λε­ται τό ἀ­λη­θι­νά ὡ­ραῖ­ο καί ἁρ­μο­νι­κά συ­σχε­τι­σμέ­νο μέ τήν σύμ­πα­σα κτί­ση. «Ὁ γάρ Χρι­στός σαρ­κί γεν­νᾶ­ται ἀ­να­και­νί­ζων τήν κτί­σιν, φθα­ρεῖ­σα πο­νη­ραῖς πα­ρα­βά­σε­σι» (Ὑ­μνο­λο­γί­α Χρι­στου­γέν­νων).

Εἰ­δι­κώ­τε­ρα ἡ ἀ­πο­στο­λή αὐ­τή ἐκ­δη­λώ­νε­ται πιό ἄ­με­σα καί πιό στε­νά στήν πε­ρί­πτω­ση τῶν μο­να­χῶν καί τῶν Μο­να­στη­ρι­ῶν. Ὁ μο­να­χός ἀ­να­χω­ρεῖ ἀ­πό τόν κό­σμο καί κα­τα­φεύ­γει στήν φύ­ση. Τό φυ­σι­κό πε­ρι­βάλ­λον γί­νε­ται τό σπί­τι του. Τά Μο­να­στή­ρια κτί­ζον­ται στίς πιό ὡ­ραῖ­ες, τίς πιό παρ­θέ­νες καί τίς πιό ἀ­πο­μο­νω­μέ­νες το­πο­θε­σί­ες μέ το­πι­κά ὑ­λι­κά (πέ­τρα, ξῦ­λο, κ.λ.π.), ἐ­νῶ ἡ στε­νή σχέ­ση πού ἀ­να­πτύσ­σει μέ τήν φύ­ση ὁ μο­να­χός τοῦ δί­νει τήν δυ­να­τό­τη­τα νά ἐν­τάσ­σει ἁρ­μο­νι­κά τά μο­να­στη­ρια­κά κτί­σμα­τα στό πε­ρι­βάλ­λον. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα ἡ Ἱ­ε­ρά Μο­νή τοῦ Ἁ­γί­ου Δι­ο­νυ­σί­ου, ἡ ὁ­ποί­α κτι­σμέ­νη πρίν 500 πε­ρί­που χρό­νια ἀ­πό τόν ἱ­δρυ­τή της Ἅ­γιο Δι­ο­νύ­σιο τόν ἐν Ὀ­λύμ­πῳ, σέ το­πο­θε­σί­α μο­να­δι­κῆς ὀ­μορ­φιᾶς στό φα­ράγ­γι τοῦ Ἐ­νι­πέ­α, μέ το­πι­κά ὑ­λι­κά, πέ­τρα καί ξῦ­λο, εἶ­ναι ἕ­να ἀρ­χι­τε­κτο­νι­κό μνη­μεῖ­ο ἁρ­μο­νι­κά καί ἰ­δα­νι­κά ἐν­τε­ταγ­μέ­νο στό φυ­σι­κό πε­ρι­βάλ­λον καί ταυ­τί­ζε­ται ἀ­πό­λυ­τα μ’ αὐ­τό ἀ­πο­τε­λών­τας ἀ­να­πό­σπα­στο μέ­ρος του. Σάν νά φυ­τρώ­νη ἕ­να δέν­δρο. Σάν νά δι­α­μορ­φώ­νε­ται μιά ἡ­φε­στι­ο­γεν­νής σχη­μα­τι­κή ποι­κι­λί­α.